Φύση της Σκύρου

Το όρος Κόχυλας (το «Βουνό» των Σκυριανών) καλύπτει σχεδόν όλο το νότιο τμήμα της Σκύρου. Είναι η πατρίδα σπάνιων φυτών, το καταφύγιο μεγάλου αριθμού πουλιών και το”σπίτι”του μοναδικού στον κόσμο σκυριανού αλόγου. Το Βουνό ως προστατευόμενη περιοχή αποτελεί:
Περιοχή του Δικτύου NATURA 2000 (Οδηγία 92/43/ΕEC) (κατά το μεγαλύτερο τμήμα του) GR2420006
Ζώνη Ειδικής Προστασίας Ορνιθοπανίδας (ΖΕΠ, SPA, Οδηγία 79/409ΕΕC) (κατά το
μεγαλύτερο τμήμα του)
Σημαντική για τα Πουλιά Περιοχή (ΣΠΠ, IBA) (εξ ολοκλήρου) GR115
Το Σκυριανό άλογο Equus cabalus skyriano… ένα προστατευόμενο είδος
Στη Σκύρο ζει εδώ και αιώνες μία από τις σπάνιες φυλές αλόγων που υπάρχουν στον κόσμο. Πρόκειται για μία από τις αυτόχθονες φυλές αλόγων της Ελλάδας που υπήρχε στην αρχαιότητα σε όλη την Ελλάδα. Κατάφερε να επιβιώσει μόνο στη Σκύρο εξ’ου και η ονομασία του (Equus cabalus skyriano). Είναι ένα μικροκαμωμένο και λεπτοκόκαλο ζώο. Το ύψος του φτάνει τα 1,16 μ. ενώ ο σωματότυπός του ομοιάζει με αυτόν του μεγαλόσωμου αλόγου. Τα πόδια του είναι λεπτά, γερά και νευρώδη με δυνατές κλειδώσεις. Χαρακτηριστικό τους οι τρίχες πάνω από τις οπλές, τα λεγόμενα «φτερά». Τα χρώματα των Σκυριανών αλόγων είναι συνήθως το ορφνό (bay, στις
αποχρώσεις του καστανού) και σε μικρότερο ποσοστό το φαιό (grey, σε αποχρώσεις του γκρίζου), το ερυθρόφαιου και το ξανθό. Κάποια έχουν λευκό σημάδι στο πρόσωπο (αστεράτα ή ρεμπά). Τα Σκυριανά άλογα είναι ζώα συντροφικά, κοινωνικά, έξυπνα, με ιδιαίτερα προσεχτική συμπεριφορά προς τα παιδιά.Ο φυσικός χώρος ελεύθερης διαβίωσης για το Σκυριανό άλογο είναι το όρος Κόχυλας στο νοτιοανατολικό τμήμα της Σκύρου, το «Βουνό» όπως το ονομάζουν οι Σκυριανοί, όπου ζουν σε αγέλες.
Η τροφή των αλόγων είναι αγριόχορτα, αλλά και διάφορα φυτά.Αποτελεί σημαντικό στοιχείο της αγροτικής κληρονομιάς του νησιού αφού στο παρελθόν οι Σκυριανοί χρησιμοποιούσαν τα άλογα για τις γεωργικές τους εργασίες κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Σήμερα υπάρχουν σε ορισμένα σημεία του νησιού σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες και
σε επισκέψιμες φάρμες όπου γίνεται ελεγχόμενη αναπαραγωγή με στόχο τη
διάσωση του είδους.
Απειλές:
Με την εκμηχάνιση της γεωργίας το άλογο μπήκε στο περιθώριο και άρχισε η σταδιακή μείωση του πληθυσμού με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
Απειλές επίσης για το άλογο αποτελούν η υπερβόσκηση του φυσικού του βιοτόπου από τα πολυάριθμα αιγοπρόβατα που ζούν ελέυθερα εκεί, και η οποιασδήποτε μορφής βίαιη ή βιομηχανικής κλίμακας επέμβαση στο φυσικό του βιότοπο, περιοχή στην οποία συναντάμε μαζί με το αλογάκι πολλά είδη οικολογικής σπανιότητας και αξίας. Η Ένωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγων Σκύρου, ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο, αναπτύσσει δράσεις προστασίας και διάσωσης του Σκυριανού αλόγου με βασικό άξονα την καταγραφή και τη δημιουργία του γενεαλογικού βιβλίου καθώς και σημαντικές παράλληλες δράσεις – περίθαλψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
Το Σκυριανό άλογο έχει συμπεριληφθεί στις σπανιότερες και πιο απειλούμενες φυλές αλόγων στον κόσμο. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, 260 καθαρόαιμα άλογα ήταν καταγεγραμμένα σε όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων τα 187 βρίσκονταν στη Σκύρο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη διατήρηση και προστασία του.
Για περισσότερες πληροφορίες και τρόπους υποστήριξης μπορείτε να επικοινωνήσετε με την «Ένωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγων Σκύρου»ή να επισκεφθείτε τις φάρμες προστασίας και ελεγχόμενης αναπαραγωγής του Σκυριανού αλόγου Φάρμα Μουριές και Φίλοι του Σκυριανού αλόγου
Μαυροπετρίτης, Eleonora’s Falcon
Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα απειλούμενο μεταναστευτικό γεράκι.
Ξεχειμωνιάζει στη Μαδαγασκάρη και στις απέναντι ακτές της νότιας
Αφρικής και τον Απρίλιο επιστρέφει στη Μεσόγειο.Πάνω από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του, συγκεντρώνεται στην
Ελλάδα όπου φωλιάζει σε εκατοντάδες νησίδες του Αιγαίου. Γι αυτό
αποτελεί το πιο σημαντικό, σε παγκόσμιο επίπεδο, είδος που φιλοξενεί
η Ελλάδα. Η Σκύρος φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αποικία Μαυροπετρίτη στον κόσμο,
με περισσότερα από 1.000 ζευγάρια.Φωλιάζει στη νοτιοανατολική ακτή του νησιού, στους απόκρημνους
βράχους του Όρους Κόχυλα και στις γειτονικές νησίδες της Σκύρου.Είναι ένα σκουρόχρωμο, μεσαίου μεγέθους γεράκι, με άνοιγμα φτερών
ενός μέτρου, μακριές φτερούγες και ανάλφρο πέταγμα.Από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο είναι ορατός από πολλά σημεία του νησιού αφού διανύει μεγάλες αποστάσεις για να βρει την τροφή του που αποτελείται από μεγάλα έντομα. Τον Αύγουστο κατά την περίοδο της αναπαραγωγής του αποσύρεται στα απόκρημνα βράχια και τις ακτές και για να μεγαλώσει τους νεοσσούς του τρέφεται με μικρά πουλιά που μεταναστεύουν νότια. Ο Μαυροπετρίτης απειλείται:
-Οι αρουραίου θηρεύουν τα αυγά του όταν αυτός κυνηγάει την τροφή του στον αέρα.
Συχνά οι αρουραίοι εισάγονται τυχαία με τα σκάφη που προσεγγίζουν τις νησίδες όπως με τα σκάφη αναψυχής ή τα αλιευτικά.
-Άλλα είδη όπως αιγοπρόβατα, κατοικίδια ζώα και κυνηγετικά σκυλιά τα οποία ο άνθρωπος σκόπιμα μεταφέρει στις νησίδες, απειλούν τις θέσεις φωλιάσματος και την επάρκεια της τροφής του Μαυροπετρίτη.
-Οι ανθρώπινες δραστηριότητες κοντά στις αποικίες του, όπως η αναρρίχηση, το κυνήγι, ο θόρυβος από τα σκάφη αναψυχής ή έστω και η απλή παρουσία του ανθρώπου, προκαλούν όχληση με αποτέλεσμα οι Μαυροπετρίτες να εγκαταλείπουν προσωρινά τις φωλιές του θέτοντας σε κίνδυνο τα αυγά και τους νεοσσούς τους.
-Τέλος υποδομές όπως είναι κατασκευές, αεροδρόμια, αιολικά πάρκα, πύργοι τηλεπικοινωνιών, θα πρέπει να μην βρίσκονται κοντά σε αποικίες του Μαυροπετρίτη.
Πελαγικά θαλασσοπούλια του Αιγαίου
Πελαγικά θαλασσοπούλια ζουν στην ανοιχτή θάλασσα. Εκεί τρέφονται, κοιμούνται και ζευγαρώνουν. Στη στεριά πλησιάζουν μόνο για να φωλιάσουν σε καλά προφυλαγμένες στοές στις νησίδες, που τις επισκέπτονται τη νύχτα. Είναι εξαιρετικοί ανεμοπόροι και διανύουν καθημερινά μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας κοπάδια ψαριών.
Ο Αρτέμης Calonectris diomedea
Μοιάζει με καφέ γλάρο, αλλά συγγενεύει με τα άλμπατρος τα θαλασσοπούλια
των ωκεανών του νότου και -όπως αυτά- νοιώθει άνετα στην ανοιχτή θάλασσα
και διανύει καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα πετώντας ανάμεσα στα κύματα.
Φωλιάζει στις ακατοίκητες νησίδες της Μεσογείου, αλλά ξεχειμωνιάζει στον
νότιο Ατλαντικό.
Ο Μύχος Puffinus yelkouan Yelkouan Shearwater
Μοιάζει με σκούρο Αρτέμη, με τον οποίο συγγενεύει. Συνήθως, πετά
βιαστικά σε ομάδες πολύ κοντά στα κύματα. Οι περισσότεροι Μύχοι μένουν
μόνιμα στη Μεσόγειο και σπάνια πλησιάζουν τη στεριά. Μετά το τέλος της
αναπαραγωγικής περιόδου, χιλιάδες Μύχοι εγκαταλείπουν το Αιγαίο και
πηγαίνουν στη Μαύρη θάλασσα, για να εκμεταλλευτούν εκεί τους πλούσιους
ψαρότοπους. Τέλη Οκτώβρη επιστρέφουν και πάλι στο Αιγαίο.
Ο Υδροβάτης Hydrobates pelagicus Storm Petrel
Η Σαύρα της Σκύρου Podarcis gaigae
Η ενδημική σαύρα της Σκύρου, είναι ενδημική του αρχιπελάγους της Σκύρου και ζει στον Κόχυλα, τις νησίδες της Σκύρου και τη νησίδα Πιπέρι της Αλοννήσου. Είναι μια ζωηρή σαύρα, δραστήρια όλη τη μέρα με σπάνια μεγάλο μέγεθος, 15 εκ περίπου μαζί με τη μακριά της ουρά. Ο χρωματισμός της είναι μάλλον μεταβλητός, συνήθως πράσινος, λαδοπράσινος ή καστανός, με σκούρα σπονδυλική λωρίδα και ραχιαίες πλευρικές λωρίδες.
Φώκια Monachus monachus
Η μεσογειακή φώκια έχει αναφερθεί να επισκέπτεται συχνά τις θαλάσσιες σπηλιές του
Κόχυλα.
Χλωρίδα
Στον Κόχυλα απαντά ένας σημαντικός αριθμός σπάνιων, στενοενδημικών και ενδημικών του Αιγαίου και της Ελλάδας φυτικών ειδών. Οι παράκτιοι και εσωτερικοί βραχώδεις σχηματισμοί του Κόχυλα φιλοξενούν τα σπάνια και απειλούμενα φυτικά είδη της Σκύρου (χασμοφυτικά είδη, αναπτύσσονται σχεδόν αποκλειστικά σε βραχώδεις επιφάνειες και σχισμές βράχων)
Πέντε φυτικά είδη που απαντούν στον Κόχυλα έχουν περιληφθεί στον Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας
Aethionema retsina
Ενδημικό της Σκύρου (Κόχυλας) και της Σκυροπούλας. Αποτελεί ένα από τα 50 κορυφαία (Top 50) φυτά των νησιών της Μεσογείου!(IUCN, 2006) Έχει καταχωρηθεί από την IUCN ως Κρίσιμα Κινδυνέυον (Critically Endangered, CR) Εξαιρετικά σπάνιο, εμφανίζεται σε πολύ μικρούς, κατακερματισμένους πληθυσμούς
Scorzonera scyria
Ενδημικό της Σκύρου (Κόχυλας) Χαρακτηρίζεται ως Εύτρωτο (V, Vulnerable) στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Ειδών της Ελληνικής Χλωρίδας (1995)
Campanula merxmuelleri
Ενδημικό της Σκύρου και των Ψαρών Χαρακτηρίζεται ως Εύτρωτο (V, Vulnerable) στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Ειδών της Ελληνικής Χλωρίδας (1995)
Aubrieta scyria
Ενδημικό της Σκύρου (Κόχυλας) και της Εύβοιας (περιοχή Κύμης, 2 πληθυσμοί) Χαρακτηρίζεται ως Σπάνιο (Rare, R) στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Ειδών της Ελληνικής Χλωρίδας